دستگاه گردش خون شامل قلب و رگ هاست. قلب مانند یک پمپ خون را داخل رگ ها به جریان می اندازد. رگ ها لوله هایی هستند که خون را به قسمت های مختلف بدن می برند.

رگ ها عبارتند از:

سرخرگ: رگ هایی که خون را از قلب خارج می کنند شریان یا سرخرگ نام دارند. دیواره سرخرگ ها کلفت و ماهیچه ای است.

سیاهرگ: رگ هایی که خون را به قلب می آورند ورید یا سیاهرگ نام دارند. دیواره سیاهرگ ها نازک است. رگ ها در همه قسمت های بدن وجود دارند و خون در آنها جریان دارد. خون مواد غذایی سلول های مختلف بدن را تأمین می کند و مواد زاید (دفعی) را از آنها می گیرد. اگر رگ ها وجود نداشته باشند یا اگر خون درون آنها نباشد، سلول ها چون قادر به تغذیه نیستند بعد از مدت کوتاهی می میرند.

مویرگ: وقتی سرخرگ قلب وارد اندامی می شود، مانند ریشه گیاه شاخه شاخه می شود و در آخر به رگ های بسیار باریکی که دیواره آنها بسیار نازک است تبدیل می شود. به این رگ های کوچک مویرگ می گویند. مویرگ های قلب خون را بین سلول ها توزیع می کنند. یعنی غذا و اکسیژن را به سلول ها می دهند و در عوض مواد زاید و دی اکسید کربن را از آنها می گیرند. رگ های قلب می توانند گشاد یا تنگ شوند. به عنوان مثال عضلات هنگام کار به مواد غذایی بیشتری نیاز دارند. پس رگ ها گشاد می شوند تا خون بیشتری را به عضلات برسانند.

قلب

قلب به وسیله یک دیواره تقریباً عمودی به دو  نیمه راست و چپ تقسیم شده است. هرکدام از این نیمه های قلب هم توسط یک دیواره افقی دریچه دار به دو حفره فوقانی و تحتانی تقسیم شده است. حفره های فوقانی قلب را دهلیز و حفره های تحتانی قلب را بطن می نامند. دهلیز راست با بطن راست و دهلیز چپ با بطن چپ قلب توسط دریچه ارتباط دارد. بنابراین قلب دارای چهار حفره است. دو حفره در بالا به نام دهلیز و راست و دهلیز چپ و دو حفره در پایین به نام بطن راست قلب و بطن چپ قلب.  قسمت راست قلب دارای خون سیاهرگی و قسمت چپ قلب دارای خون سرخرگی است.

دستگاه گردش خون و قلب

دستگاه گردش خون (یا دستگاه قلبی عروقی) مواد غذایی، گازها و مواد زاید را به سلول ها داخل و از آنها خارج می کند، با بیماری ها مبارزه می نماید و به تثبیت دما و pH خون کمک می کند. دستگاه گردش خون انسان و سایر مهره داران بسته است (یعنی خون، هرگز شبکه سرخرگی، سیاهرگی و مویرگی را ترک نمی کند). اجزای اصلی دستگاه گردش خون انسان عبارتند از: قلب، خون و رگ ها خونی. گردش خون از دو نوع تشکیل می شود: گردش خون ریوی (که به شکل یک حلقه از ریه ها عبور می کند و در این قسمت اکسیژن گیری می نماید) و گردش خون سیستمیک (که به شکل یک «حلقه» در تمام قسمت های دیگر بدن جریان می یابد و خون دارای اکسیژن را در اختیار اعضای مختلف قرار می دهد و سپس خون بدون اکسیژن را به قلب بر می گرداند.) دو نوع مایع به وسیله ی دستگاه گردش خون در بدن به حرکت در می آید: خون و لنف. خون، قلب و رگ های خونی، دستگاه قلبی عروقی را می سازند و لنف و رگ ها و گره های لنفاوی، دستگاه لنفاوی را تشکیل می دهند. دستگاه قلبی عروقی و دستگاه لنفاوی، در مجموع دستگاه گردش خون را می سازند.

گردش خون سیستمیک

گردش خون سیستمیک به بخشی از دستگاه قلبی عروقی گفته می شود که خون اکسیژن دار را از قلب به بدن می رساند و خون بدون اکسیژن را به قلب بر می گرداند. همیشه سرخرگ ها خون را بدون توجه به اکسیژن دار بودن یا نبودن از قلب دور می کنند و سیاهرگ ها خون را به قلب باز می گردانند. به طور کلی، سرخرگ ها، خون اکسیژن دار را به بافت ها می برند و سیاهرگ ها خون بدون اکسیژن را به قلب بر می گردانند. در رگ های ریوی، عکس این جریان گردش خون صورت می گیرد یعنی سرخرگ ریوی خون بدون اکسیژن را از قلب به ریه ها می رساند و خون اکسیژن دار به وسیله سیاهرگ ریوی به قلب پمپ می شود. خون در بدن به گردش در می آید و اکسیژن مواد غذایی از خون به سلول های اطراف مویرگ ها و دی اکسید کربن از سلول های مویرگی به داخل خون منتشر می شوند.

گردش خون ریوی

گردش خون ریوی بخشی از دستگاه قلبی عروقی است که خون بدون اکسیژن را از قلب به ریه ها می برد و خون اکسیژن دار شده را به قلب باز می گرداند. خون دارای اکسیژن وارد دهلیز راست قلب می شود و به داخل بطن راست قلب جریان می یابد و از آنجا به وسیله سرخرگ های ریوی به ریه ها می رود. سیاهرگ های ریوی، خونی را که سرشار از اکسیژن شده است به دهلیز چپ قلب بر می گرداند و سپس خون از دهلیز چپ به بطن چپ قلب می رود و از آنجا به وسیله ی سرخرگ آئورت به تمام بدن می رسد. گردش خون ریوی که از رگ های کرونر (اکلیلی) قلب تشکیل می شود، خون را به عضلات خود قلب می رساند.

روش های تعیین کار قلب و دستگاه گردش خون

با استفاده از الکتروکاردیوگرام (نوار قلبی که الکتروفیزیولوژی قلب را مشخص می سازد)، گوشی پزشکی (استتوسکوپ، stethoscope)، دستگاه فشار سنج (اسفیگمومانومتر؛ sphygmomanometer)، ضربان سنج (پالس متر pulsmeter که عملکرد قلبی شامل سرعت ضربان و ریتم قلب و ضربان های نامنظم را مشخص می کند)، معاینه نبض (که معمولاً برای تعیین ضربان قلب در موارد موجود نبودن بیماری های قلبی خاص به کار می رود)، آزمایش سفید شدن بستر ناخن (که برای تعیین چگونگی خون رسانی به اعضا انجام می شود)، نحوه کار قلب و دستگاه گردش خونو فشار خون را تعیین می کنند.

مطالب مرتبط:
آیا شیر گاوهای اصلاح شده جایگزین شیر مادر می شوند؟

ده نکته ای که در مورد آلبرت انیشتین نمیدانستید-ted talk

دانلود Stat-Ease Design-Expert ورژن 11 و 10 و 7 به همراه فیلم آموزشی نصب |RSM| طراحی آزمایش

آشنایی با رشته بیولوژی و کنترل ناقلان بیماری ها

آشنایی با هورمون های گوارشی در بدن انسان